حجت الاسلام و المسلمین پناهیان، در دهۀ اول ماه مبارک رمضان، بعد از نماز ظهر و عصر در مسجد امام حسین(ع)-ضلع شمالی میدان امام حسین(ع)- که به امامت حجت الاسلام ابوترابی اقامه می‌شود، به مدت ده روز با موضوع «استغفار» سخنرانی می‌کند. گزیده‌ای از سومین جلسه سخنرانی این استاد حوزه و دانشگاه را در ادامه می‌خوانید:

متاسفانه احساس نیاز به استغفار در فرهنگِ دینی و مذهبی ما کم است

 یکی از احساس‌هایی که باید در ماه مبارک رمضان زنده شود، احساس استغفار است. متاسفانه امروزه در فرد و جامعه این احساس مهم معنوی بسیار کم رنگ است. هم محافل دعا آنچنان که باید رونق ندارند هم در فرهنگ و زندگی روزمرۀ ما احساس استغفار پر رنگ نیست.

 بعضی‌ها به دلیل برداشت سطحی‌ای که از استغفار دارند، احساس نیاز چندانی به استغفار در خود نمی‌بینند و تصور می‌کنند استغفار فقط برای وضعیتی است که انسان گناهان سنگینی انجام داده و بسیار آلوده شده است، در حالی که پیامبر اکرم(ص) در مورد خودشان می‌فرمایند: «هر روز بر روی قلبم غبار می‌نشیند، تا اینکه روزی صد مرتبه استغفار می‌کنم؛ اِنّه لَیُغَانُ عَلَی قَلْبِی حَتَّی أَسْتَغْفِرُ فِی الْیَوْمِ مِائَةَ مَرَّه؛ »(مستدرک الوسائل/5/320/ح5978) تازه این غبار ناشی از غفلت یا گناه نیست بلکه محاسباتی است که پیامبر ص در مراتب بالای خود دارند.

الگوی استغفار و طلب مغفرت انسان‌های خوب هستند نه افراد گنهکاری که توبه می‌کنند. چون وقتی آدم‌های خوب، قدر استغفار را باید بیشتر بدانند و زیادتر استغفار ‌کنند تا بقیه حساب کار دستشان بیاید. اما متاسفانه به نظر می‌رسد که احساس نیاز به استغفار در فرهنگِ دینی و مذهبی ما کم است و حتی در میان مذهبی‌ها آن‌طور که باید و شاید احساس استغفار وجود ندارد. وقتی آدم‌خوب‌های ما زیاد اهل استغفار نباشند دیگر از غیرمذهبی‌ها و بی‌دین‌ها چه انتظاری می‌توان داشت؟!

کسی که احساس استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می‌رسد

هر کس احساس نیاز به استغفار در وجودش جاری نبود قطعاً بداند که یک مشکلی دارد؛ چنین فردی اگر آدم خوبی است، دچار عُجب است و اگر آدمِ بدی است دچار قساوت قلب است، به حدی که خدا به او غضب کرده است.

در واقع کسی که احساس نیاز به استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می‌رسد. خداوند در مورد برخی از اینها که وضعشان خیلی خراب‌تر است چنین می‌فرماید: «و چون به آنان گویند: بیایید تا پیامبر خدا براى شما آمرزش بخواهد [از روى کبر و غرور] سرهاى خود را بر مى‏گردانند، و آنان را مى‏بینى که متکبرانه [از حق‏] روى مى‏گردانند؛ وَ إِذا قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُون»(منافقون/5)

چگونه احساس نیاز به استغفار را در خود زنده کنیم؟/ 5عنصر برای زنده کردن حس استغفار

 باید استغفار را همیشه یک امر جاری بدانیم و به هر وسیله‌ای احساس استغفار را در خودمان زنده کنیم. برخی از عناصری که احساس نیاز به استغفار را در وجود انسان ایجاد می‌کنند از این قرارند: 1. احساس پشیمانی از گناه و یا از فاصله‌ای که با خدا داریم. 2. احساس تنفر از گناه و یا وضع بدی که داریم. 3. مذمت کردن خود به خاطر وضعیتی که در آن هستیم 4. تمنای وضع بهتر داشتن. 5. غمِ تنهایی و مهجوری از خدا و اولیاء‌الله

 ما به همدیگر روحیه می‌دهیم و همدیگر را در استغفار نکردن تشویق می‌کنیم. نباید به رفتار سرد اطرافیانمان نسبت به استغفار نگاه کنیم. تا وقتی اینگونه است غم زیبای استغفار در دل ما نمی‌نشیند.

 آن سه نفری که از رفتن به جهاد تمرد کرده بودند و پس از بازگشت پیامبر اکرم(ص) پشیمان شده بودند و مردم دیگر آنها را تحویل نمی‌گرفتند برای پیدا کردن احساس استغفار و پاسخ گرفتن از خدا، سر به کوه و بیابان گذاشتند. پس از مدتی به هم گفتند اینکه ما درکنار همدیگر هستیم احساس تنهایی نمی‌کنیم و استغفارمان نمی‌گیرد لذا از هم جدا شدند و هرکسی در گوشه‌ای تنها گریه می‌کرد تا خوب که دلشان گرفت توبۀ ایشان قبول شد.